W dniach 17 – 23 lipca na terenie pięknej Dolnej Frankonii (Bawaria) w mieście Würzburg, odbyło się niemiecko-polskie seminarium pod hasłem „Niemcy i Polacy w dialogu: Przełomy - odejścia - odłamy?”
Tradycja wspólnych spotkań Polaków i Niemców z tego cyklu ma już 20 lat, tegoroczna więc debata miała więc charakter jubileuszowy. Głównym organizatorem seminarium jest aktualnie Gesellschaft fur Politische Bildung z Würzburga.
Od 15 lat stałym uczestnikiem seminarium jest pan Tomasz Woźniczka, nauczyciel historii i Wos w Liceum Ogólnokształcącym w Górze. Po raz kolejny miał więc okazję rozwijać swoją wiedzę i umiejętności o kolejne obszary dialogu polsko-niemieckiego. W tym roku, dwa dni wcześniej, również w Würzburgu, miał dodatkowo zaszczyt brać udział w cyklu spotkań pod hasłem: „Polacy i Niemcy w dialogu. Jak zmieniają nasze demokracje?”
Od 1990 roku obywatele byłej NRD żyją w zjednoczonych Niemczech, aktywnie lub pasywnie doświadczając upadku dyktatury i zdobywając nowe doświadczenia związane z demokracją. W tym samym okresie przeszli również zmianę ustroju z reżimu totalitarnego na demokrację. Demokracje nie są bytami statycznymi, lecz muszą być kształtowane dzień po dniu. Oprócz wyzwań wewnętrznych, wojna na Ukrainie stawia przed nami inne fundamentalne pytania dotyczące polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i pokoju. Doświadczamy rosnącej polaryzacji społecznej, rosnącej gotowości do stosowania przemocy i rosnącej nieufności wobec demokracji, ale także nowych form zaangażowania politycznego i nowej świadomości demokracji. Jak sprawić, by demokracje były odporne na przyszłość? Jak może się udać pokojowe współistnienie z innymi strukturami państwowymi?
Program seminarium był niezwykle bogaty i obfitował w szereg różnorodnych działań. W trakcie 7 dni licząca 31 osób grupa niemiecko-polska zrealizowała szereg zaproponowanych przez organizatorów celów dydaktycznych, z których najważniejsze to: badanie własnego rozumienia demokracji i dyktatury w rozmowie z uczestnikami z Niemiec i Polski, refleksja, analiza i ocena wydarzeń społecznych, politycznych i gospodarczych, które doprowadziły do „rewolucyjnego roku 1989”, a także późniejszych procesów transformacji oraz wyciągnięcie wniosków dotyczących tworzenia i umacniania struktur demokratycznych i warunków życia.
Każdy z seminarzystów miał świadomość, że już od pierwszego dnia przyjdzie mu się zmierzyć z wieloma i często niełatwymi dla obydwu stron tematami.
„Czy pokój jest możliwy tylko dzięki broni? Spojrzenie wstecz: czas do 1989 r., 11 listopada 1989 r. i czas do 23.02.2022 r.: Jak kształtowały się stosunki z Rosją? „Czy mamy do czynienia z „przełomem czasów”? „Wojna na Ukrainie i konsekwencje dla dalekowzrocznej polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i pokoju”. Te problemy przedyskutowywali uczestnicy seminarium pod kierunkiem politologa dr Simona Moritza.
Szczególną uwagę uczestnicy seminarium zwrócili na możliwości i ograniczenia kulturowych i politycznych działań na rzecz pamięci i wzmocnienie umiejętności spojrzenia na tematy społeczno-polityczne w sposób wykraczający poza debaty ogólnokrajowe. W trakcie wspólnych zajęć wszyscy mieli świadomość jak ważne jest kreowanie własnego rozumienia i świadomości demokracji, zwiększenie motywacji do zaangażowania społeczno-politycznego i w politykę europejską oraz wzmocnienie kompetencji do pracy w charakterze multiplikatora na rzecz otwartego i zróżnicowanego społeczeństwa demokratycznego.
W trakcie seminarium odbyły się dwie wycieczki studyjne. Pierwsza z nich objęła swym zasięgiem wybrane tereny byłego NRD. W mieście Gera zostały omówione istotne kwestii dotyczące edukacji politycznej w procesie zmian zachodzących po zjednoczeniu Niemiec z pracownikami naukowymi oddziału Federalnej Agencji Kształcenia Obywatelskiego. Natomiast w Jenie, przedstawiciel Państwowej Agencji Edukacji Obywatelskiej zaprezentował miejsca rewolucji i transformacji jakie dokonały się na przełomie lat 80-tych i 90-tych w tym mieście, a w drugiej części swoje prace badawcze przedstawili pracownicy naukowi Instytutu na rzecz Demokracji i Społeczeństwa Obywatelskiego w centrum rejonowym LISA.
„O znaczeniu kultury pamięci dla naszych demokracji” dyskutowali seminarzyści w trakcie wycieczki do miejsca pamięci obozu koncentracyjnego KZ Flossenbürg wraz pracownikami Christą Schikkora i Rene Wennmacherem.
Z kolei na terenie miasta Würzburg „O znaczeniu kultury pamięci w naszych demokracjach” w bardzo interesujący sposób opowiedział dr Hans Steidle, miejski kurator historii lokalnej.
Na zakończenie seminarium odbyła się prezentacja wyników pracy grup na forum plenarnym oraz wspólna ocena ogólnego wyniku w ramach pytań: W jaki sposób można zapewnić trwałość demokracji? W jaki sposób można promować zrozumienie i świadomość demokracji? I co teraz możemy zrobić?
Koordynatorkami podejmowanych w trakcie seminarium działań były: Stephanie Böhm - kierownik Akademii Frankenwarte, Würzburg, a ze strony polskiej i Grażyna Wiercimok - polski koordynator projektu i główny tłumacz podczas seminarium. Duże słowa uznania należy skierować pod adresem polskich tłumaczek, które niezwykle kompetentnie przekazywały uczestnikom seminarium w obu wersjach językowych, w trakcie posiedzeń plenarnych, zajęć i wycieczek studyjnych, wszystkie prezentowane treści.
